Άννα Μαμάη: “Το συναίσθημά μας είναι η πυξίδα μας. Ας μάθουμε να το ακούμε, να το αναγνωρίζουμε και να το εμπιστευόμαστε”

Η Άννα Μαμάη, Ψυχολόγος, MSc, PhDc, – Ψυχοθεραπεύτρια, μιλά στην ομάδα του Your Therapist!

Λίγα λόγια για εσάς. Πώς σας δόθηκε η αφορμή για την ενασχόληση σας με τον τομέα της Ψυχολογίας;

Ξεκίνησα πριν πολλά χρόνια, το 1994, ως κοινωνική λειτουργός αρχικά στο Κέντρο Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης Ατόμων με Καρκίνο της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας. Εκεί, έπρεπε να ανταποκριθώ στο κομμάτι της ψυχοκοινωνικής συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας, με άτομα αλλά και με ομάδες που ήδη λειτουργούσαν στο Κέντρο και αντιμετώπιζαν το φόβο μιας απειλητικής για τη ζωή ασθένειας, αλλά και τη διαχείριση του πένθους και του θρήνου. Έτσι, ξεκίνησα την εκπαίδευση και προσωπική μου ψυχοθεραπεία προκειμένου να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις της εργασίας μου, ενώ ταυτόχρονα, με κατατακτήριες εξετάσεις την ίδια χρονιά, ξεκίνησα να σπουδάζω ψυχολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Το 2001 διορίστηκα στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και έκτοτε ασχολούμαι με το αντικείμενο της ενδοοικογενειακής και έμφυλης βίας, πεδίο που με οδήγησε στην ενασχόλησή μου με τη διαχείριση και την ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση του ψυχικού τραύματος.

Ακολουθείτε την μέθοδο της Συστημικής Ψυχοθεραπείας. Ποια τα πλεονεκτήματα της;

Να ξεκαθαρίσουμε αρχικά πως όλες οι μέθοδοι και πρακτικές ψυχοθεραπείας έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν τους ανθρώπους. Εξαρτάται από το τι ταιριάζει στον καθένα και στην καθεμία, είτε ως θεραπευόμενο/η, είτε ως θεραπευτή/τρια. Εγώ σκεφτόμουν πάντα συστημικά. Η Συστημική Ψυχοθεραπεία αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως μέρος ενός συστήματος που τον επηρεάζει και που ο ίδιος επίσης επηρεάζει το σύστημα αυτό. Πρεσβεύει ότι το σύστημα ως όλον, είναι κάτι πολύ περισσότερο από το σύνολο των μερών που το απαρτίζουν και αυτή η αντίληψη μου ταίριαζε και μου ταιριάζει ως ανθρώπου και φυσικά ως επαγγελματία.

Δυστυχώς έχουμε έξαρση της έμφυλης βίας στην εποχή μας. Υπάρχει τρόπος πρόληψης και πώς μπορούμε να την διαχειριστούμε ως κοινωνία; 

Η πρόληψη της έμφυλης βίας ξεκινάει πάντα μέσα στην οικογένεια, όπου αποκτούμε την παιδεία μας και στη συνέχεια μέσω του σχολείου, όπου αποκτούμε την εκπαίδευσή μας. Αυτοί είναι οι δύο κύριοι και βασικοί πυλώνες πρόληψης. Να μεγαλώνουμε και να εκπαιδεύουμε αγόρια μακριά από τα έμφυλα και πατριαρχικά στερεότυπα, ώστε να μην διανοούνται να κακοποιήσουν τις γυναίκες, αλλά και κορίτσια που δεν θα διανοούνται να ανέχονται τέτοιες συμπεριφορές. Έτσι, θα οδηγηθούμε και σε μια υγιή κοινωνία, που δεν θα ανέχεται τέτοιες μορφές βίας και δεν θα χρειάζεται να την αντιμετωπίζει, τουλάχιστον όχι τόσο συχνά.

Υπάρχει τρόπος να επουλωθεί δια παντώς ένα ψυχικό τραύμα ή είναι κάτι που στην καλύτερη περίπτωση θα περάσει από το συνειδητό στο υποσυνείδητο με ό,τι αυτό συνεπάγεται;

Ένα ψυχικό τραύμα θεραπεύεται. Είναι σαν το σωματικό τραύμα. Σε ακολουθεί για πάντα, αλλά χωρίς να σε καθορίζει. Το ψυχικό τραύμα είναι η αποτύπωση των τραυματικών καταστάσεων στη ζωή μας, για τις οποίες δεν έχει επιτραπεί να μιλήσουμε, δεν έχει επιτραπεί να εκφράσουμε τα συναισθήματα που τις συνοδεύουν, όπως η θλίψη, ο φόβος, ο τρόμος, η απογοήτευση, η απελπισία. Βασικό κομμάτι της θεραπευτικής δουλειάς μας με το ψυχικό τραύμα είναι να επιτραπεί στον άνθρωπο να γυρίσει πίσω και να μιλήσει γι’ αυτό, αναβιώνοντας πλήρως τα συναισθήματα που το συνοδεύουν. Να τα εκφράσει, να ακούσει τον εαυτό του να τα λέει, να τα νιώσει σε όλο τους το εύρος και μάλιστα με κάποιον που μπορεί και αντέχει να ακούσει, που δεν θα κρίνει και που θα τον βοηθήσει να νιώσει πια ασφαλής. Το ψυχικό τραύμα τότε παύει να αιμορραγεί, αλλά αφήνει πάντα το σημάδι του….μια «ουλή» που κάποιες φορές θα επανέρχεται στην μνήμη μας, χωρίς όμως τον πόνο που τη συνοδεύει.

Πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε την ενδοοικογενειακή βία όταν αυτή συμβαίνει δίπλα από το σπίτι μας και πώς θα πρέπει να την αντιμετωπίσουμε; 

Δυστυχώς είναι πολύ δύσκολο, γιατί οι άνθρωποι έχουμε πάψει να κοιτάμε τον διπλανό μας. Είμαστε απορροφημένοι στην καθημερινότητά μας και στα δικά μας προβλήματα και συχνά δεν μπορούμε να δούμε και να παρατηρήσουμε τι συμβαίνει γύρω μας. Σε περίπτωση όμως που κάποια στιγμή έχουμε την υποψία ή τη βεβαιότητα ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει δίπλα μας, είναι σημαντικό να μην κλείσουμε τα αυτιά και τα μάτια μας…να μη γυρίσουμε το κεφάλι αλλού. Να ψάξουμε υπηρεσίες που ανάλογα με την περίπτωση που πιθανόν να έχουμε εντοπίσει θα μας δώσουν πληροφορίες πώς να κινηθούμε. Να απευθυνθούμε σε ειδικούς που θα μας δείξουν το σωστό και ενδεδειγμένο δρόμο που θα ακολουθήσουμε για να βοηθήσουμε το συνάνθρωπό μας.

Μιλώντας για ερωτικές σχέσεις. Ένα άτομο με μέτριας έντασης ξεσπάσματα στην συμπεριφορά του, πόσο επικίνδυνο μπορεί να γίνει και πότε πρέπει να καταλάβουμε ότι ο κίνδυνος είναι υπαρκτός;

Τα ξεσπάσματα δεν έχουν μονάδα μέτρησης τέτοιου τύπου. Δεν θα πρέπει να έχουν. Και εξαρτάται φυσικά τι εννοούμε με την έννοια «ξέσπασμα». Επίσης, η έννοια του κινδύνου δεν αφορά μόνο τη σωματική μας ακεραιότητα και να ορίσουμε ένας άνθρωπο ως επικίνδυνο, μόνο αν αυτό αφορά για παράδειγμα το να μας χτυπήσει. Επικίνδυνος είναι και αυτός που ασκεί ψυχολογική βία, λεκτική βία, οικονομικό έλεγχο, υποτίμηση. Ως επαγγελματίας, έχω συναντήσει πάρα πολλές γυναίκες που δεν έχει χρειαστεί να τις ακουμπήσει καν ο δράστης, ωστόσο βρίσκονται σε άθλια ψυχολογική κατάσταση. Ο κίνδυνος είναι πάντα υπαρκτός από τη στιγμή που έχουμε έναν ερωτικό σύντροφο που δεν μας σέβεται σε κάθε επίπεδο και σε κάθε στιγμή της ζωής μας. Που δεν μας αντιμετωπίζει ισότιμα. Ένα σύντροφο που δεν μας κάνει να νιώθουμε ξεχωριστές. Που σκεφτόμαστε πώς να φερθούμε και πώς να μιλήσουμε γιατί μπορεί να μην του αρέσει.  Που τον φοβόμαστε. Το συναίσθημά μας είναι η πυξίδα μας. Ας μάθουμε να το ακούμε, να το αναγνωρίζουμε και να το εμπιστευόμαστε.

Στην χώρα μας δεν υπάρχει σαφής ιδέα της διάκρισης μεταξύ Ψυχολόγου, Ψυχιάτρου και Ψυχοθεραπευτή. Τι σημαίνει να είσαι καλός Ψυχολόγος;

Σε πολύ γενικές γραμμές και για να γίνει όσο πιο κατανοητό από τον καθένα και την καθεμία, μπορούμε να πούμε το εξής: Ο/Η ψυχίατρος είναι γιατρός. Υπηρετεί την επιστήμη της Ιατρικής. Έχει τη δυνατότητα διάγνωσης των ψυχικών ασθενειών και της συνταγογράφησης φαρμάκων. Ο/Η ψυχολόγος είναι μια άλλη ειδικότητα. Υπηρετεί την επιστήμη της Ψυχολογίας. Είναι ο/η ειδικός που μελετά την ανθρώπινη συμπεριφορά, σκέψη και ψυχολογική κατάσταση ενός ατόμου. Δεν συνταγογραφεί φάρμακα, αλλά μπορεί να διαγνώσει εάν ένα άτομο χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή και να παραπέμψει σε ψυχίατρο. 

Η ψυχοθεραπεία είναι στην πραγματικότητα ένα εργαλείο δουλειάς. Ένας τρόπος προσέγγισης και αντιμετώπισης των ψυχοσυναισθηματικών καταστάσεων. Ψυχοθεραπευτής/τρια μπορεί να είναι και ένας/μία ψυχολόγος και ένας/μία ψυχίατρος με την προϋπόθεση φυσικά ότι έχουν λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση, η οποία κατά μέσω όρο διαρκεί από 3-5 χρόνια (αναλόγως την ψυχοθεραπευτική «Σχολή» και «κατεύθυνση») και περιλαμβάνει θεωρητική εκπαίδευση, πρακτική άσκηση και προσωπική ψυχοθεραπεία. 

Δεν μπορώ να σας απαντήσω τι σημαίνει να είναι «καλός/ή ψυχολόγος». Σε πολύ γενικές γραμμές όμως θα σας πω πως «καλός/ή ψυχολόγος» είναι αυτός/ή που θα σε βοηθήσει αποτελεσματικά!

Πως αντιλαμβάνεστε την έννοια του ευ ζην;

Αυτή την απάντηση την έχουν δώσει αιώνες πριν οι πρόγονοί μας. «Νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεῖ», δηλαδή σε ελεύθερη μετάφραση, όταν ο νους, το μυαλό μας είναι υγιές, τότε και το σώμα μας θα είναι υγιές. Το να ζω καλά, το «εὖ ζῆν», έχει να κάνει με μία βασική και σπουδαία λέξη. Αυτή είναι η ισορροπία. Ισορροπία νου, ψυχής, και σώματος. Ό,τι σημαίνει αυτό για τον καθένα και την καθεμία από μας.

Δείτε περισσότερα για την Άννα Μαμάη

Μοιράσου αυτό το Άρθρο στο:

Share on facebook
Share on linkedin
Share on print