Ροδούλα Τρακάδα | Career & Personal Development Coach
Οι δυνατότητες στη ζωή μας και οι ορίζοντες μας, απλώνονται στο εύρος της οπτικής και της άποψής μας για τον κόσμο. Δεν καθορίζονται απόλυτα από το τι συμβαίνει, αλλά από την αντίληψή μας (ερμηνεία) για τα αυτά που συμβαίνουν.
«Η αντίληψη είναι η πύλη μεταξύ του εξωτερικού κόσμου και του εσωτερικού μας κόσμου».
Είναι αυτό που παρατηρούμε ότι συμβαίνει, ή ακριβέστερα είναι το πώς ερμηνεύουμε αυτό που συμβαίνει, αυτό που μας οδηγεί τελικά στο νόημα που δίνουμε στον κόσμο γύρω μας. Η αντίληψή μας τροφοδοτείται από όλες τις αισθήσεις μας, αλλά χρωματίζεται επίσης και από παρελθόντα γεγονότα. Δεδομένου ότι η ζωή μας περνάει τόσο γρήγορα, είναι δύσκολο να «σταματήσουμε» και να εξετάσουμε οι ίδιοι την αντίληψή μας. Τις περισσότερες φορές είμαστε «υποκείμενο» σε αυτή την διεργασία και με δυσκολία την αναγνωρίζουμε ως απλά μια «μια ερμηνεία» των γεγονότων. Αυτό οδηγεί σε μια αλυσιδωτή αντίδραση αντιλήψεων, ερμηνειών, προσδοκιών και κατ’ επέκταση επιλογών, απαιτώντας ολοένα και μεγαλύτερη ενσυνειδητότητα στο εδώ και στο τώρα (Mindfulness), προκειμένου να ανακτήσουμε έλεγχο και να αποφύγουμε τις παγίδες που είναι ήδη στημένες.
Πολλές φορές οδηγούμαστε σε υπερβολικές αντιδράσεις σε ερεθίσματα, σχεδόν ανήμποροι να «βγούμε εκτός» και να παρατηρήσουμε- αξιολογήσουμε την ίδια μας την οπτική. Όταν έχουμε υπερβολικά συναισθήματα για γεγονότα ή καταστάσεις, είναι πολύ εύκολο να παρασυρθούμε από αυτά και να συνεχίσουμε να χτίζουμε περαιτέρω νόημα, το οποίο τελικά ίσως και να μην έχει καμία βάση ή να μην προκύπτει από αυτά που πραγματικά λαμβάνουν χώρα. Κινδυνεύουμε προτού το καταλάβουμε να βρεθούμε σε μια ακραία εκδοχή αυτού όπου ξεκινήσαμε, σε μία μόνο στιγμή!
Η αντίδραση αυτή προσομοιώνει σε μία σκάλα, η οποία χτίζει σκαλιά σχεδόν αυτόματα χωρίς να το καταλάβουμε, χωρίς να το επιλέξουμε συνειδητά, κρύβει τον κίνδυνο να μας οδηγήσει σε μονοπάτια που τελικά δεν διαλέξαμε οι ίδιοι. Η κατανόηση της ύπαρξης αυτής της διεργασίας και των βημάτων «της σκάλας» είναι σημαντική, ώστε να μπορέσουμε να ελέγξουμε την διαδρομή και την οπτική μας, δίνοντας τον δικό μας ρυθμό, πρώτού βρεθούμε «κουτρουβαλιασμένοι» στο υπόγειο.
Πως λειτουργεί η Σκάλα των σκέψεων μας:
- Ερέθισμα/Γεγονός: Αναγνωρίζω ότι κάτι συμβαίνει.
- Επιλέγω δεδομένα από αυτά που παρατηρώ, εστιάζοντας μόνο σε 1-2 πτυχές και όχι στην πλήρη εικόνα, ώστε να ξεκινήσω την επεξεργασία.
- Προσθέτω νόημα σε αυτά τα δεδομένα, με βάση την εμπειρία του παρελθόντος, τα προσωπικά ιδανικά κ.λπ.
- Κάνω μια υπόθεση, με βάση την έννοια που έχω εγώ προσθέσει.
- Καταλήγω σε ένα συμπέρασμα, με βάση μια υπόθεση.
- Υιοθετώ μια πεποίθηση σχετικά με την κατάσταση ή το άτομο που εμπλέκεται.
- Αναλαμβάνω δράση βάσει αυτών των πεποιθήσεων.
Η αναρρίχηση σε αυτήν τη σκάλα μπορεί να συμβεί στιγμιαία, συχνά δεν συνειδητοποιούμε καν ότι κάναμε όλα αυτά τα βήματα. Είναι τέτοια η ορμή και η φόρα, καθώς και οι διεργασίες που τρέχουν στο υποσυνείδητο που απαιτεί εξάσκηση και προσπάθεια, ώστε να ανακτήσουμε τον έλεγχο. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να εξασκούμαστε στο πώς να επιστρέψουμε από αυτό το είδος «υπερβολικής σκέψης», καθώς επίσης και στο πως να μην ανεβαίνουμε άτσαλα την «Σκάλα των Συμπερασμάτων».
Χρήσιμες επισημάνσεις:
- Να διατηρούμε την ενσυναίσθησή μας στο τι πραγματικά συμβαίνει
- Να αντιλαμβανόμαστε τα παραπάνω σημάδια εγκαίρως
- Να δίνουμε χώρο και χρόνο στις σκέψεις μας να καταλαγιάζουν
- Να εμπλουτίζουμε την οπτική μας ανοίγοντας το κάδρο μας
- Να κοιτάμε στον καθρέφτη την ίδια μας την αντανάκλαση/σκέψη
Αμφισβητώντας την σκέψη μας, την δυσκολεύουμε να εκπληρώσει τις διάφορες προτροπές της σκάλας (π.χ. “Αυτό που δεν είδα ήταν …” “Αλλά θα μπορούσε επίσης να σήμαινε …”). Ανοίγοντας την οπτική μας, διαμορφώνοντας νέα προοπτική, μας επιτρέπεται να δούμε το προηγουμένως αόρατο και να πάρουμε τον έλεγχο των διεργασιών και των βημάτων, στο βαθμό που είναι αυτό εφικτό. Στόχος είναι να έλεγξουμε την ορμή, την ταχύτητα και μέρος των διεργασιών. Ταυτόχρονα θα πρέπει να αποδεχτούμε ότι θα υπάρχουν διεργασίες που αναπόφευκτα θα τρέχουν στο παρασκήνιο.
Η αναδιατύπωση της αντίληψής βοηθά:
- Να επισημάνουμε ότι μερικές φορές κάνουμε λάθος
Αν θεωρήσουμε τις αντιληπτικές αυταπάτες ως παραδοχή για το πώς ερμηνεύουμε τον κόσμο μας γενικά, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν και άλλες ψευδαισθήσεις (π.χ. γνωστικές ψευδαισθήσεις, ψευδαισθήσεις λήψης αποφάσεων και ούτω καθεξής). Δεν είμαστε τόσο αντικειμενικοί όσο θεωρούμε/ελπίζουμε ότι είμαστε. Επομένως, πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στο γεγονός ότι μερικές φορές το πώς βλέπουμε και ερμηνεύουμε τον κόσμο μας, τα γεγονότα, τις καταστάσεις γύρω μας, μπορεί να είναι λάθος. Χρειάζεται δύναμη και γενναιότητα η παραδοχή του λάθους αλλά είναι ο μόνος δρόμος προς την αλήθεια και σίγουρα και προς την εμπιστοσύνη των άλλων. Άλλωστε θέλουμε «να είμαστε σωστοί» ή «να πράττουμε το σωστό»?
- Να συνειδητοποιήσουμε την δύναμή μας και την επιρροή μας. Αν μπορούμε να αλλάξουμε την αντίληψή μας, μπορούμε και να αλλάξουμε τον κόσμο μας.
Εάν θεωρήσουμε ότι η αντίληψή μας είναι ένας φακός με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο, τότε είναι αλήθεια ότι εάν αλλάξουμε την αντίληψή μας, μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε και ερμηνεύουμε και τον κόσμο γύρω μας.
- Να αυξήσουμε την αυτογνωσία μας
Δεδομένου ότι οι εμπειρίες και οι αντιλήψεις μας διαμορφώνουν τελικά το πώς ερμηνεύουμε τον κόσμο και το νόημα που του δίνουμε, είναι λογικό να γνωρίζουμε όσο το δυνατόν περισσότερα για τον εαυτό μας όταν κατανοούμε αυτές. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε: ποιοι είμαστε, τι πιστεύουμε, πώς ανταποκρινόμαστε στα πράγματα. Επειδή όλα αυτά τα στοιχεία επηρεάζουν την αντίληψή μας για τον κόσμο και τελικά τις αποφάσεις που λαμβάνουμε. Και το αποκορύφωμα όλων των αποφάσεών μας καθορίζει τα αποτέλεσμα.
Άρα γνωρίζουμε το ποιοί είμαστε, ώστε να μπορούμε να επαναπροσδιορίζουμε το ποιοι θέλουμε να γίνουμε. Μέσα σε ένα κόσμο που αλλάζει, ακόμα και αν χρειαστεί να κάνουμε ένα βήμα πίσω για να τον δούμε με τα «δικά μας» μάτια ΑΝΟΙΧΤΑ.
Για το Your Therapist,