Ντίνα Μαρκοπούλου – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Αναπτυξιακής Παιδοψυχολογίας

Η Ντίνα Μαρκοπούλου – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Αναπτυξιακής Παιδοψυχολογίας M.Ed, MSc,/ Life-Business coach, μιλά στην ομάδα του Your Therapist!

-Ποια είναι η κινητήριος δύναμη που σας ώθησε να ασχοληθείτε με την Ψυχολογία και την συμβουλευτική;

Πολύ νωρίς στη ζωή κατάλαβα ότι μου αρέσει να βοηθάω. Η έννοια της προσφοράς είναι βαθιά ριζωμένη και στην οικογένειά μου και για το λόγο αυτό το αρχικό «σχέδιο» (επιτρέψτε μου την έκφραση) ήταν να γίνω εκπαιδευτικός, πράγμα και το οποίο επιτεύχθηκε όταν πέρασα στην Αγγλική Φιλολογία στη Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η αλήθεια είναι ότι η Ψυχολογία με κέρδισε αμέσως ως επιστήμη καθώς συνδύαζε εκπαίδευση και υποστήριξη (άρα και προσφορά/βοήθεια). Στο ίδιο πλαίσιο η Συμβουλευτική είναι ένας κλάδος που συνδυάζει όλα τα παραπάνω και διευρύνει τους ορίζοντες και σε άλλα πεδία όπως είναι το coaching και η εφαρμογή της ψυχολογίας και στο χώρο της εργασίας.

-Ποιοι είναι οι συχνότεροι λόγοι για τους οποίους σας επισκέπτεται κάποιος; 

Οι λόγοι για τους οποίους κάποιος μπορεί να απευθυνθεί σε έναν ειδικό είναι πολλοί. Σε εμένα, λόγω της ιδιότητάς μου, έρχονται συνήθως γονείς με τα παιδιά τους, είτε για αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών είτε για την επίλυση συναισθηματικών δυσκολιών που εμποδίζουν την ομαλή κοινωνικοποίηση του παιδιού. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, στην εφηβεία, προκύπτουν πιο έντονα θέματα διαχείρισης άγχους και χρόνου ιδίως όταν πρόκειται για εξετάσεις. Σε αυτό συμβάλλουν πολύ οι τεχνικές coaching που δίνουν λύσεις αμεσότερα με πιο χειροπιαστά αποτελέσματα καθώς ούτε ο coach ούτε ο coachee έχουν την πολυτέλεια του χρόνου αφού υπάρχει πίεση χρονική. Εννοείται πως υπάρχει και πολλή συναισθηματική πίεση και εδώ πρέπει να τονίσω ότι επαφίεται στην προσωπικότητα και τις δεξιότητες του ειδικού να απαλύνει ή και να εξαλείψει κάθε δυσάρεστο συναίσθημα. Και οι γονείς όμως ζητούν βοήθεια είτε για δυσκολίες που προκύπτουν μέσα στην οικογένεια, με την ανατροφή των παιδιών ή ακόμα και στη σχέση μεταξύ του ζευγαριού. Θα ήθελα στο σημείο αυτό να αναφέρω ότι πάρα πολλές φορές οι γονείς παρασύρονται από το γονεϊκό ρόλο και ξεχνούν πώς να είναι σύζυγοι, πράγμα που έχει αντίκτυπο σε όλη την οικογενειακή δομή. Για το λόγο αυτό χρειάζεται η συμβολή του ειδικού καθώς θυματοποιούνται όλοι και κυρίως τα παιδιά.

-Ενσυναίσθηση. Είναι κάτι που γεννιόμαστε με αυτό ή προκύπτει μεγαλώνοντας;

Ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα να καταλαβαίνει κανείς σε βάθος τον εσωτερικό κόσμο βιωμάτων των άλλων. Για να κατανοήσουμε τα συναισθήματα και εν γένει τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου χρειάζεται να γνωρίζουμε την υποκειμενική του πραγματικότητα. Βλέποντας τα πράγματα από την οπτική γωνία του άλλου, μπορούμε να αντιληφθούμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά του,  είτε αυτά εκφράζονται είτε όχι. Η ιδιότητα αυτή περνάει από γενιά σε γενιά (είναι διαγενεολογική), στην ουσία είναι ένα θείο χάρισμα της ζωής και της φύσης. Από την άλλη μεριά, η ενσυναίσθηση είναι ΚΑΙ επίκτητη. Μέσα από την αλληλεπίδραση με τους σημαντικούς άλλους (γονείς, φροντιστές και δασκάλους), το μικρό παιδί από πολύ νωρίς μαθαίνει πώς να ερμηνεύει τις συναισθηματικές «ατάκες» και να συμπεριφέρεται ανάλογα στις διαπροσωπικές του σχέσεις με τους συνομήλικους ή τους μεγαλύτερους. Όσο περισσότερο καλλιεργείται η ενσυναίσθηση τόσο περισσότερο αληθινές είναι και οι ανθρώπινες σχέσεις. Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς πόσο σημαντικά πρότυπα συμπεριφοράς είναι οι μεγαλύτεροι για τα παιδιά. Ακόμα κι όταν δεν είναι ιδιαίτερη εγγενής, με τη σωστή έκθεση η ενσυναίσθηση γίνεται πολύτιμο εφόδιο για τη ζωή του (νέου) ανθρώπου. Ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή της οικονομικής (και ανθρωπιστικής..) κρίσης, η ενσυναίσθηση είναι βασική δεξιότητα για τον κόσμο των επιχειρήσεων επειδή βοηθά τον πωλητή να αναγνωρίσει τις συναισθηματικές ανάγκες του πελάτη και να τις ικανοποιήσει, όσο αυτό είναι εφικτό. Με αυτόν τον τρόπο, η ενσυναίσθηση συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην εδραίωση καλών διαπροσωπικών σχέσεων με τους πελάτες, που συνεπάγεται και κέρδος σε βάθος χρόνου.

-Ποια η σχέση ενός παιδιού που έχει ανακαλύψει το δυναμικό του με τον μετέπειτα ενήλικα που θα γίνει;

Η ανακάλυψη του (πολλές φορές κρυμμένου) δυναμικού είναι πρωτίστης σημασίας. Όσο πιο νωρίς γίνει τόσο καλύτερα είναι για το παιδί καθώς θα εξελιχθεί σε έναν άνθρωπο που είναι σε επαφή με τον εαυτό του (όπως θα έλεγε και ο Carl Rogers), ξέρει τι θέλει από τη ζωή του, ενώ κοινωνικοποιείται εύκολα χωρίς ανασφάλειες. Αυτό το λέω γιατί ο εν δυνάμει ενήλικας, όταν ανακαλύψει αυτό το οποίο είναι προορισμένος να γίνει έχει αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση. Κατά συνέπεια, προσεγγίζει την ιδεατή συνθήκη της αυτοπραγμάτωσης (βλ. κορυφή πυραμίδας Maslow) και γίνεται ένας ολοκληρωμένος ενήλικας με πλήρη συναίσθηση των δυνατών και αδύνατων σημείων του. Σε αυτή του την προσπάθεια, το παιδί χρειάζεται την πολύτιμη συμβολή πρωτίστως της οικογένειας και αργότερα των εκπαιδευτικών. Η δε συνεργασία αυτών των «σημαντικών άλλων» θέτει τις βάσεις για την εδραίωση άρτιων διαπροσωπικών σχέσεων, καθώς μαθαίνει στο παιδί πώς να σχετίζεται ΠΡΩΤΑ με τον εαυτό του και στη συνέχεια με τους άλλους ανθρώπους.

-Πως αντιλαμβάνεστε την έννοια του ευ ζην; 

Εδώ αξίζει να θυμηθούμε τον Μ. Αλέξανδρο που είπε ότι στον δάσκαλό του, τον Αριστοτέλη, όφειλε το «ευ ζην», σε αντιδιαστολή με τον πατέρα του, Φίλιππο, που του όφειλε το «ζην». Προσωπικά πιστεύω ότι το ευ ζην είναι η καλή ποιότητα ζωής και κυρίως οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις. Βέβαια, στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε θα ήταν ουτοπικό να πούμε ότι η καλή οικονομική κατάσταση δεν είναι σημαντική. Το ζην θα είναι πάντα επίκαιρο και θα πρέπει να υπάρχει γιατί χωρίς αυτό δε θα μπορούμε να απολαμβάνουμε πάντα το ευ ζην. Για μένα το ευ ζην κρύβεται στις λεπτομέρειες της καθημερινότητας-που τελικά δεν είναι και τόσο λεπτομέρειες-, όπως είναι μια όμορφη συνομιλία με έναν καλό φίλο, μια εκδρομή στη φύση, μια ωραία ταινία ή θεατρική παράσταση, η επαφή με τα παιδιά. Ως ειδικός που ασχολείται με τα παιδιά, το δικό μου ευ ζην έχει να κάνει με την απόλαυση της εργασίας μου και γενικότερα της συνεχούς ενημέρωσής πάνω στο αντικείμενό μου, σε συνδυασμό με ψυχαγωγία (το λεγόμενο edutainment).

-«Όποιος κοιτάζει προς τα έξω ονειρεύεται, όποιος κοιτάζει μέσα του ξυπνάει» σχολιάστε αυτήν την φράση του Carl Jung

Όπως διατείνεται και ο γνωστός ψυχοθεραπευτής Γρηγόρης Βασιλειάδης: «Το μεγαλύτερο ταξίδι της ζωής μας είναι σίγουρα η διαδρομή που καλούμαστε να κάνουμε στο βάθος του ίδιου μας του εαυτού» (2017). Τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι θέλουν να βελτιώσουν τις σχέσεις τους με τους άλλους, καθώς αυτό θα τους κάνει πιο ευτυχισμένους και πλήρεις. Η αλλαγή όμως δεν μπορεί να γίνει αν δεν ξεκινήσει από τον εσωτερικό κόσμο, από τον ίδιο τον άνθρωπο. Συχνά, παραβλέπουμε την ανάγκη για αυτοβελτίωση και εστιάζουμε εσφαλμένα στο πώς θα αλλάξουμε τους άλλους χωρίς πρώτα να κάνουμε μια ενδοσκόπηση των δικών μας αναγκών, οι οποίες είναι τελικά εκείνες που θα αναπροσαρμοστούν σε ένα νέο πλαίσιο. Αυτή την αναπλαισίωση των αναγκών και των βιωμάτων την ανακαλύπτουμε μέσα από ανταλλαγή εμπειριών και συζήτηση. Τον ενεργό ρόλο σε κάθε κύκλο ατομικών ή ομαδικών συναντήσεων τον έχει ο/η συμβουλευόμενος/η. Ανακαλύπτοντας το κρυμμένο τους δυναμικό, θα αυτενεργήσουν και στην προσωπική τους ζωή καθώς θα υπάρξει ουσιαστική αφύπνιση και ενδυνάμωση. Το να κοιτά κανείς «έξω» ζηλεύοντας ή επιθυμώντας μια άλλη ζωή, μια αλλαγή χωρίς να κάνει τίποτα αποτελεί εξ ορισμού μια ματαίωση. Αυτό που χρειάζεται είναι ένα ταξίδι αναζήτησης, μια αναζήτηση «εσωτερική», του πιο πολύτιμου συνοδοιπόρου, του ίδιου μας του εαυτού.

-Ποια είναι η γνώμη σας για την προσαρμοστικότητα των παιδιών στα νέα δεδομένα της (μετά) COVID εποχής;

Πολλά λέγονται για την ικανότητα προσαρμογής των παιδιών στις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί παγκοσμίως. Πολλοί επίσης εκφράζουν φόβους ότι τα παιδιά -και ιδιαιτέρως τα μικρότερα- δε θα μπορέσουν να προσαρμοστούν εύκολα στη νέα πραγματικότητα. Ξεχνάμε όμως τη θεωρία της εξέλιξης σύμφωνα με την οποία κάθε γενιά είναι πιο «προηγμένη» και άρα πιο ανθεκτική από την προηγούμενη. Τι θέλω να πω: τα σημερινά παιδιά είναι πολύ πιο επιδέξια από την προηγούμενη γενιά. Έχουν μεγαλώσει μέσα στην τεχνολογία (αυτό που αποκαλείται digital natives) και έχουν την ικανότητα να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις. Μία από αυτές είναι η χρήση μάσκας και αντισηπτικών, καθώς και η τήρηση όλων των προληπτικών μέτρων για τον Covid19. Θα σταθώ εδώ και θα πω ότι τα παιδιά πρέπει να εκπαιδευτούν σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, πρέπει να αποκτήσουν δεξιότητες επιβίωσης σε έναν κόσμο όπου τίποτα δε θα είναι πια το  ίδιο και δυστυχώς η αβεβαιότητα θα είναι η μόνη βέβαιη πραγματικότητα.

Για το Your Therapist,  Ντίνα Μαρκοπούλου – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Αναπτυξιακής Παιδοψυχολογίας M.Ed, MSc,/Life-Business coach

Μοιράσου αυτό το Άρθρο στο:

Share on facebook
Share on linkedin
Share on print