Κρίστη Μηλιόρδου | Ψυχολόγος – Γνωσιακή Ψυχοθεραπεύτρια
Η αυτοπεποίθηση είναι μια έννοια που ακούγεται πολύ συχνά και η οποία τείνει να χαρακτηρίζει τους ανθρώπους και τις πράξεις τους. «Αυτός/ή έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση γι αυτό δεν τα καταφέρνει», «Είναι πετυχημένος/η γιατί έχει πολλή αυτοπεποίθηση». Όσο κι αν αυτές οι ταυτίσεις αυτοπεποίθησης-επιτευγμάτων δεν είναι απόλυτα ρεαλιστικές και συνιστούν γενικεύσεις, η σημασία της αυτοπεποίθησης στην καθημερινή μας ζωή είναι αναμφίβολα ζωτική.
Τι είναι η αυτοπεποίθηση;
Η αυτοπεποίθηση αποτελεί μια ψυχολογική έννοια που περιγράφει την αντίληψη του ατόμου για την αξία του. Αποτελείται από ένα σύνολο πεποιθήσεων για τον εαυτό που περιλαμβάνουν την εμφάνιση, τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις συμπεριφορές και επηρεάζεται από μια σειρά παραγόντων, οι οποίοι είναι κυρίως περιβαλλοντικοί και σε πολύ μικρότερο βαθμό γενετικοί. Το γεγονός αυτό καθιστά την αυτοπεποίθηση κάτι που μπορεί να συνθεθεί από τις εμπειρίες της ζωής αλλά και να καλλιεργηθεί.
Η αυτοπεποίθηση ως σύμμαχος
Η αυτοπεποίθηση ως όρος έχει νευραλγική σημασία καθώς επηρεάζει όχι μόνο τη συμπεριφορά μας, αλλά ακόμα και αν θα τολμήσουμε ή όχι να δοκιμάσουμε κάτι. Αν λειτουργήσει ως σύμμαχος μπορεί να αποβεί ευεργετική και να μας οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα ικανοποίησης και ευεξίας. Παρόλο που υπάρχουν παράγοντες που μπορεί να λειτουργήσουν ανασταλτικά στην αυτοπεποίθηση, στόχος σ’ αυτό το άρθρο είναι να εστιάσουμε στα στοιχεία που βοηθούν στην βελτίωση της. Κάποια από αυτά είναι τα εξής:
- Καθώς η αυτοπεποίθηση επηρεάζεται και χτίζεται από τις προηγούμενες εμπειρίες είναι σημαντικό οι εμπειρίες αυτές να αξιολογούνται με θετικό τρόπο. Αναπολώντας εμπειρίες του παρελθόντος χρειάζεται όχι μόνο να εστιάζουμε στις επιτυχίες μας, αλλά και να βλέπουμε τις οποίες αποτυχίες σαν μαθήματα και εφόδια για το μέλλον, όχι σαν λάθη. Έχοντας πετύχει μια φορά κάτι, είναι εύκολο να προσπαθήσουμε να το επαναλάβουμε ξανά. ‘Ομως είναι σημαντικό, ακόμα και να δεν το έχουμε πετύχει στο παρελθόν, αντί να το αποφύγουμε, να το αξιολογούμε, να βλέπουμε τις προγούμενες παραλείψεις μας και να του δίνουμε μια νέα ευκαιρία. Η μεγαλύτερη παγίδα είναι η πίστη ότι δεν μπορείς να πετύχεις κάτι, είτε γιατί δεν το πέτυχες στο παρελθόν είτε γιατί είναι κάτι καινούργιο και άγνωστο.
- Η αρχή είναι το πιο σημαντικό και ουσιαστικό βήμα. Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους οικοδόμησης της αυτοπεποίθησης είναι η δοκιμή νέων πραγμάτων, ειδικά αυτών που φαντάζουν ακατόρθωτα. Χώρισε ένα μεγάλο στόχο σε επιμέρους βήματα και ξεκίνα με το πιο μικρό ή το πιο εύκολο από αυτά. Στις περισσότερες περιπτώσεις η επαφή με αυτό που θέλουμε, αλλά φοβόμαστε να προσπαθήσουμε, βοηθάει να καταλάβουμε ότι είναι πιο εύκολο και πιο απλό απ’ ότι πιστεύαμε. Έτσι το πρώτο βήμα χτίζει την αυτοπεποίθηση για το επόμενο, μέχρι να οδηγηθούμε στον τελικό στόχο.
- Ο ρόλος του προτύπου. Ένας από τους τρόπους να αισθανθέι κανείς πιο δυνατός και πιο σίγουρος για τον εαυτό του είναι η παρατήρηση της επιτυχίας ενός προτύπου. Το πρότυπο αυτό μπορεί να είναι κάποιος/α από το ευρύτερο περιβάλλον με τον οποίο/α ταυτιζόμαστε ή ακόμα και ένα φανταστικό πρόσωπο. Το γεγονός ότι κάποιος/α άλλος/η που έχει ένα κοινό στοιχείο με μας τα έχει καταφέρει, αυξάνει τη διάθεσή μας να προσπαθήσουμε και την πεποίθησή ότι θα πετύχουμε.
- Ο ρόλος των σημαντικών άλλων. Ως «σημαντικοί άλλοι» ορίζονται τα πρόσωπα στη ζωή μας που έχουν σημασία για εμάς. Οι πεποιθήσεις τους για τις ικανότητες μας επηρεάζουν την αυτοεικόνα μας. ‘Οταν το περιβάλλον είναι υποστηρικτικό, τότε η αυτοπεοίθηση μας αυξάνει καθώς εισπράττουμε μια επιβεβαίωση των ικανοτήτων μας. Όσο πιο μεγάλη σημασία έχει κάποιος/α για εμάς, τόσο πιο μεγάλη βαρύτητα έχει και ο λόγος του/της για τις ικανότητες μας. Αν έχετε έναν φίλο, σύντροφο, συγγενή, προϊστάμενο ο οποίος είναι υποστηρικτικός, μπορείτε να μοιραστείτε μαζί του τις σκέψεις σας ώστε να εισπράξετε μια τονωτική ένεση αυτοπεποίθησης.
- Άγχος και φόβος ως κακοί σύμβουλοι. Το άγχος και ο φόβος έχουν την ικανότητα να μετατρέπουν την πιο απλή ενέργεια, πχ: βγαίνω από το σπίτι το πρωί, σε ένα λαβύρινθο. Ως εκ τούτου μπορούν να επηρεάσουν την αυτοπεποίθηση αρνητικά. Όταν μας κυριεύει το άγχος είναι σημαντικό να κάνουμε ένα βήμα πίσω, να παίρνουμε μα βαθιά ανασά και να προσπαθούμε να δούμε τις καταστάσεις με ρεαλιστικούς όρους. Κι εκεί η βοήθεια ενός σημαντικού άλλου μπορεί να είναι αποτελεσματική.
- Χτίστε την αυτοπεποίθηση. Σκεφτείτε τα κάστρα από άμμο που φτιάχναμε σαν παιδιά. Δεν χτίστηκαν από μόνα τους, ούτε ήταν κάστρα από την αρχή. Χτίστηκαν με κόπο και φαντασιά Αυτό είναι και η αυτοπεποίθηση. Χτίζεται από τις μικρές καθημερινές επιτυχίες. Από τα «μπράβο» που θα πούμε στον εαυτό μας για τα μικρά καθημερινά επιτεύγματα, ακόμα και για κάτι πολύ απλό. ‘Ετσι σιγά σιγά χτίζεται η αντίληψη ότι είμαστε ικανοί και ότι μπορούμε.
Η βάση του coaching είναι η πεποίθηση ότι κάθε άνθρωπος είναι δημιουργικός, πολημήχανος και ολοκληρωμένος. Και αυτή είναι και η αλήθεια, αρκεί να αρχίσουμε να το πιστεύουμε!
Για το Your Therapist,