Ευαγγελία Γκέγκα | Ψυχοθεραπεύτρια
Ως ενσυναίσθηση ορίζεται η συναισθηματική ταύτιση με την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου, και η κατανόηση της συμπεριφοράς και των κινήτρων του.
Ένας παλιός όρος που ωστόσο τα τελευταία χρόνια μπαίνει όλο και περισσότερο στις ζωές μας. Αυτό συμβαίνει γιατί αφορά όλους τους τομείς της ζωής μας, είναι μια δεξιότητα που εμπλέκεται στις κοινωνικές, επαγγελματικές, φιλικές μας σχέσεις και τις βοηθά ώστε να γίνουν πιο λειτουργικές.
Συνηθίζoυμε να μιλάμε για τη νοημοσύνη, το ΙQ δηλαδή, λέμε αυτός είναι ένας έξυπνος άνθρωπος και αφήνουμε έξω από την κουβέντα την συναισθηματική νοημοσύνη. Το υψηλό IQ δεν συνοδεύεται πάντα από τη συναισθηματική νοημοσύνη. Πολλές φορές κάποιος μπορεί να είναι ιδιαίτερα έξυπνος αλλά να διαθέτει μέτρια ή καθόλου ενσυναίσθηση. Αυτό συμβαίνει γιατί η συναισθηματική νοημοσύνη είναι κάτι που στο οποίο ένα άτομο πρέπει να εκπαιδευτεί, ώστε να την αναπτύξει. Όπως τα παιδιά πηγαίνουν σχολείο ώστε να εκπαιδευτούν στα μαθηματικά ή στη γλώσσα, έτσι πρέπει να εκπαιδευτούν στην αναγνώριση και στη διαχείριση συναισθημάτων, στην εκμάθηση κοινωνικών συμπεριφορών και σε πολλά άλλα, ώστε σαν ενήλικες να αναπτύξουν μια προσωπικότητα που θα τους οδηγήσει στην εκπλήρωση των αναγκών και των επιθυμιών τους με υγιείς τρόπους και με τρόπους που δεν παραβιάζουν τα όρια των άλλων γύρω τους.
Η ενσυναίσθηση είναι ένα σημαντικό κομμάτι της συναισθηματικής νοημοσύνης, αφορά την αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων, είναι ένα «ραντάρ» με το οποίο μπορούμε να καταλάβουμε την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ανθρώπου. Εδώ βέβαια υπάρχει ένα παράδοξο, πώς μπορούμε να καταλάβουμε κάποιον, όταν εμείς οι ίδιοι κάποιες φορές δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε τον εαυτό μας και τις συμπεριφορές μας. Ζητάμε από εκπαιδευτικούς και γονείς να δείχνουν ενσυναίσθηση, αυτό όμως που δεν ρωτάμε είναι αν γνωρίζουν πώς να το κάνουν, αν διαθέτουν αυτή τη δεξιότητα, αν γνωρίζουν οτιδήποτε σχετικά με τις αντιδράσεις τους και τα κίνητρα των δικών τους συμπεριφορών.
Όταν δείχνεις ενσυναίσθηση σημαίνει ότι κατανοείς, διαχειρίζεσαι και δίνεις χώρο σε συναισθήματα όπως ο θυμός, ο πόνος, η στεναχώρια και καταστάσεις όπως το κλάμα ή την απόγνωση. Στην ερώτηση «τι κάνεις;» η κλασική και αναμενόμενη απάντηση είναι «είμαι καλά». Δεν είναι συνηθισμένοι οι άνθρωποι να μοιράζονται συναισθήματα αλλά ούτε και να γίνονται αποδέκτες αυτών, ιδιαίτερα των «δύσκολων» συναισθημάτων. Οι τεχνικές για να δείξουμε ενσυναίσθηση είναι η ενεργητική ακρόαση, η παράφραση, η αντανάκλαση του συναισθήματος, η αποφυγή ερωτήσεων με τη λέξη «γιατί», η σιωπή και πολλές άλλες.. όμως για να αντιληφθούμε τη θέση του άλλου και να νιώσει ο αποδέκτης ότι τον αντιμετωπίζουν με ενσυναίσθηση χρειάζεται κάτι παραπάνω από τυποποιημένες τεχνικές. Χρειάζεται προσωπική προσπάθεια ώστε να δώσουμε χώρο στα δικά μας δυσάρεστα συναισθήματα, να αποδεχθούμε την ύπαρξη τους και να δείξουμε ενσυναίσθηση αρχικά στον εαυτό μας. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για να αναπτυχθεί η ενσυναίσθηση. Η ενσυναίσθηση δεν είναι ένα είδος «υπηρεσίας» που μπορούμε να τη παρέχουμε, όπως συνηθίζουν να τη ζητάνε πολλοί από δασκάλους και γονείς, είναι μια δεξιότητα που πρέπει πρωτίστως να την έχουμε κατακτήσει εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό μας, ώστε να την χρησιμοποιήσουμε.
Οι σχολές γονέων προσπαθούν έμπρακτα μέσω της εκπαίδευσης σε βασικές δεξιότητες και της συμβουλευτικής να βοηθήσουν και να ενημερώσουν τους γονείς ώστε να ανταπεξέρχονται καλύτερα στο δύσκολο και πρωτόγνωρο έργο τους και η συμμετοχή των γονέων σε αυτές αυξάνεται διαρκώς.
Είναι πολύ θετικό στοιχείο η παραδοχή και η αποδοχή των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν στο γονεϊκό τους ρόλο και η αναζήτηση βοήθειας από ειδικούς, ένα ακόμη πολύ θετικό στοιχείο είναι το γεγονός ότι πολλοί εκπαιδευτικοί σεβόμενοι τον πολύ σημαντικό ρόλο τους συνεχίζουν να εκπαιδεύονται διαρκώς ώστε να ανταποκριθούν επαρκώς στις αυξανόμενες απαιτήσεις του επαγγέλματος τους. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι οι άνθρωποι αφουγκράζονται ότι η αλλαγή είναι απαραίτητη και η αλλαγή έρχεται από τον εαυτό μας και μόνο έτσι μπορούμε να βοηθήσουμε τις νέες γενιές να ζήσουν πιο ολοκληρωμένες και γεμάτες αγάπη ζωές.
Για το Your Therapist,